Stress en drukte. Het lijkt wel een trend. Als je iemand vraagt hoe het met ze gaat, krijg je al snel de reactie dat iemand druk is. De een kan er beter tegen dan de ander. Maar wat is stress nu eigenlijk? En kan het kwaad?
stress (de; m)
1. aanhoudende geestelijke druk; spanning
Stress betekend dus niets anders dan spanning of druk. Of stress schadelijk is hangt af van hoeveel belasting iemand aan kan. Als we het in de volksmond over stress hebben, dan gaat het meestal over ongezonde druk: een teveel aan spanning. Maar stress is niet altijd ongezond. Het is een natuurlijke reactie van het lichaam. Gezonde stress helpt je om goed te presteren, het maakt je alert, geconcentreerd en efficiënt. De spanning maakt het lichaam klaar voor actie en dat is nodig om te kunnen reageren op bedreigende situaties.
De reactie van het lichaam
Op het moment dat er een stressvolle situatie ontstaat, zorgen onze hersenen ervoor dat er twee systemen in werking worden gesteld. Het sympatische zenuwstelsel zorgt ervoor dat het lichaam in paraatheid wordt gebracht. De hormonen adrenaline en noradrenaline komen vrij en het lichaam is klaar voor de vecht- of vluchtreactie. Reacties van het lichaam hierop zijn:
- Een verhoogde bloeddruk
- Een verhoogde hartslag
- Er stroomt zuurstofrijk bloed naar de spieren, het hart en de hersenen en minder naar andere organen
- De spieren spannen zich aan
- De longblaasje verwijden zich en de ademhaling wordt sneller
- Het bloed trekt weg uit het gezicht
- De spijsvertering komt op een laag pitje
- Het zweet breekt je uit
Kortom het lichaam is klaar voor actie. Na enkele minuten geeft de hypofyse de bijnieren de opdracht om cortisol te gaan produceren. Cortisol is bekend als het stresshormoon en speelt een belangrijke rol in de stressreactie. Het laat de bloedsuikerspiegel stijgen en zorgt ervoor dat de stofwisseling harder gaat werken. Hierdoor komt er meer energie vrij om met de stress situatie om te gaan.
WANNEER WORDT STRESS ONGEZOND?
De stressreactie van het lichaam zorgt ervoor dat we in noodsituaties goed kunnen handelen. Echter reageren we ook op bedreigingen van psychische aard.
Als dit tijdelijk zou zijn is dit helemaal niet erg. Maar meestal is deze stress langdurig van aard. En dat kan leiden tot problemen.
Bij veel momenten van stress of chronische stress heeft het lichaam te weinig tijd voor het herstel, waardoor de stress opstapelt. Dan spreken we van ongezonde stress, waardoor allerlei klachten kunnen ontstaan. Denk aan een verhoogde bloeddruk, hoofdpijn, slapeloosheid maar ook prikkelbaarheid, depressiviteit en besluiteloosheid. Bij ongezonde stress ontstaan vaak ook ander gedrag. Sommige mensen vluchten in eten, sigaretten of drank. Stressklachten zijn vaak in eerste instantie waarschuwingssignalen van bijvoorbeeld een burn-out. Niet negeren dus!
Heeft stress ook invloed op het gewicht?
Als je kijkt naar de fysieke reacties van het lichaam op stress, kan het zeker invloed hebben op het gewicht. Door langdurige stress worden de spijsvertering en de stofwisseling verstoord. Het stresshormoon Cortisol speelt een belangrijke rol in het mechanisme dat overgewicht en obesitas kan veroorzaken bij chronische stress. Een continue verhoogd cortisolgehalte van het bloed zorgt voor vetstapeling doordat het enzym lipoproteïnelipase dat bijdraagt aan deze vetstapeling stimuleert. Ook staat een verhoogd cortisolgehalte, samen met insuline, de vetverbranding in de weg. Vet dat niet verbrand wordt, wordt wel opgeslagen in de vetcellen. Een ander nadeel van te veel stresshormonen is dat ze de eetlust bevorderen. Het hormoon dat de eetlust zou moeten remmen, leptine, wordt geremd door de aanwezigheid van Cortisol. tegelijkertijd kan bij chronische stress de behoefte aan voedsel dat een belonend gevoel geeft toenemen. Denk hierbij aan energierijke producten met veel suiker en vet.
Het is dus zeker mogelijk dat stress invloed heeft op het gewicht. Echter spreken onderzoeken elkaar tegen over de relatie tussen stress en overgewicht. Duidelijk is wel dat het vermijden van stress of er beter mee om gaan beter voor de gezondheid is.